Blockchain đang tạo nên một cơn sốt trong giới công nghệ và tài chính hiện nay. Đây cũng là khái niệm hứa hẹn sẽ thay đổi thế giới trong tương lai. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn khá mơ hồ về khái niệm này. Vậy Blockchain là gì? Nó có gì đặc biệt? Hãy cùng Kiến thức Trader tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Công nghệ Blockchain là gì?
Blockchain hay còn gọi là công nghệ chuỗi khối, là một hệ thống lưu trữ thông tin đột phá, được ví như một cuốn sổ cái kỹ thuật số khổng lồ, ghi lại mọi giao dịch một cách an toàn và minh bạch.
Bạn có thể tưởng tượng Blockchain như một mạng lưới phi tập trung. Đó là nơi mà mỗi thành viên đều giữ một bản sao của sổ cái. Mỗi khi có giao dịch mới, nó sẽ được mã hóa và thêm vào chuỗi khối, tạo thành một “khối” mới. Khối này được liên kết với các khối trước đó, tạo thành một chuỗi liên tục và không thể thay đổi.
Vậy điều gì khiến công nghệ Blockchain trở nên đặc biệt?
- An toàn: Dữ liệu trong Blockchain được mã hóa và bảo vệ bởi mạng lưới máy tính, khiến việc truy cập và sửa đổi thông tin trở nên vô cùng khó khăn và gần như là không thể.
- Minh bạch: Mọi giao dịch trong Blockchain đều được ghi lại công khai và mọi người đều có thể truy cập.
Hiện nay, Blockchain đang được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như tài chính, chuỗi cung ứng, y tế,…. Đây là một công nghệ đầy tiềm năng và hứa hẹn sẽ thay đổi cách thức chúng ta lưu trữ và chia sẻ thông tin trong tương lai.
Phân loại hệ thống Blockchain
Hệ thống Blockchain được chia làm 3 loại chính:
- Public: Mọi người đều có thể đọc và ghi dữ liệu trên Blockchain. Quá trình xác minh giao dịch trên Blockchain này yêu cầu sự tham gia của nhiều nút. Do đó, việc tấn công hệ thống Blockchain này đòi hỏi chi phí lớn và thực sự không khả thi. Ví dụ của hệ thống Blockchain này là: Bitcoin, Ethereum, …
- Private: Người dùng chỉ có thể đọc dữ liệu và không được phép ghi, vì điều này thuộc về bên tổ chức thứ ba mà họ tin tưởng tuyệt đối. Vì đây là một Blockchain riêng tư nên thời gian xác nhận giao dịch nhanh do chỉ cần một số thiết bị nhỏ tham gia xác minh giao dịch. Ví dụ: Ripple là một loại Blockchain riêng tư, hệ thống này cho phép 20% các nút là gian dối và chỉ cần 80% còn lại hoạt động ổn định là được.
- Consortium: Đây là một loại của Blockchain riêng tư nhưng bổ sung thêm một số tính năng khác, kết hợp giữa công cộng và riêng tư. Ví dụ: Các ngân hàng hoặc tổ chức tài chính liên doanh sẽ sử dụng Blockchain này cho mục đích riêng của họ.
Các phiên bản của công nghệ Blockchain
1. Blockchain 1.0 – Tiền tệ và thanh toán
Blockchain 1.0 đã chính thức bắt đầu với sự xuất hiện của Bitcoin vào năm 2009. Thế hệ Blockchain 1.0 tập trung chủ yếu vào việc tạo ra một hệ thống thanh toán phi tập trung, an toàn và minh bạch. Các đồng tiền ảo như Bitcoin và Litecoin là những ví dụ tiêu biểu cho Blockchain 1.0. Chúng đã giúp cho việc chuyển khoản và thanh toán trực tuyến diễn ra mượt mà và không cần phải dựa vào bất kỳ tổ chức trung gian nào.
2. Blockchain 2.0 – Tài chính và thị trường
Blockchain 2.0 bắt đầu phát triển từ năm 2013 với sự xuất hiện của Ethereum. Đây là giai đoạn mở ra khả năng tạo ra các hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung (dApps). Ethereum không chỉ mở rộng phạm vi ứng dụng vào các lĩnh vực tài chính mà còn mở ra cánh cửa cho chuỗi cung ứng, quản lý danh tính và nhiều lĩnh vực khác. Ethereum, cùng với NEO và EOS là những đại diện tiêu biểu cho thế hệ Blockchain 2.0.
3. Blockchain 3.0 – Thiết kế và giám sát hoạt động
Blockchain 3.0 tập trung vào khả năng mở rộng và hiệu quả, đặc biệt là hướng tới các ứng dụng của doanh nghiệp. Các công nghệ như sharding, sidechains và PoS đã được sử dụng để tăng tốc độ xử lý giao dịch và giảm chi phí.
Ứng dụng của Blockchain 3.0 đã mở rộng đến quản lý chuỗi cung ứng, theo dõi nguồn gốc sản phẩm, quản lý dữ liệu y tế,… Polkadot, Cosmos và Cardano là những ví dụ tiêu biểu cho thế hệ Blockchain 3.0.
4. Blockchain 4.0 – Tích hợp và tương tác
Công nghệ Blockchain 4.0 là giai đoạn đánh dấu hiện tại và tương lai, tập trung vào việc tích hợp Blockchain với các hệ thống hiện có và khả năng tương tác giữa các Blockchain khác nhau.
Sự kết hợp với các công nghệ như AI, IoT và 5G sẽ tăng cường khả năng tương tác và mở ra nhiều ứng dụng mới trong nhiều lĩnh vực. Hyperledger Fabric, R3 Corda và Hedera Hashgraph là các ví dụ tiêu biểu cho Blockchain 4.0.
Các đặc điểm nổi bật của Blockchain
Công nghệ này có những đặc điểm nổi bật như:
- Không thể bị làm giả và không thể phá hủy: Cơ chế mã hóa phức tạp và tính phân tán của Blockchain khiến cho việc làm giả hoặc phá hủy dữ liệu trở nên không khả thi. Thậm chí, theo lý thuyết, chỉ có máy tính lượng tử mới có thể giải mã chúng và công nghệ này sẽ tiếp tục tồn tại cho đến khi không còn Internet trên toàn cầu.
- Bất biến: Dữ liệu trong Blockchain không thể bị sửa đổi mà không để lại dấu vết và sẽ được lưu trữ mãi mãi trên mạng lưới. Mỗi khối mới được thêm vào chuỗi sẽ được xác nhận và bảo vệ bằng mật mã.
- Bảo mật: Các thông tin và dữ liệu trong hệ thống sẽ được phân tán trên nhiều nút trong mạng lưới, mỗi nút có một bản sao đầy đủ của toàn bộ chuỗi. Nó giúp đảm bảo rằng dữ liệu không thể bị mất do một điểm lỗi và làm tăng sự an toàn tuyệt đối của công nghệ này.
- Minh bạch: Blockchain mở cửa sổ cho tất cả mọi người có thể theo dõi dữ liệu từ một địa chỉ này sang một địa chỉ khác, đồng thời cũng cho phép họ thống kê toàn bộ lịch sử của một địa chỉ cụ thể. Điều này giúp đảm bảo tính trung thực và minh bạch trong các giao dịch.
- Hợp đồng thông minh: Đây là hợp đồng kỹ thuật số được nhúng vào mã code “nếu điều kiện này thì thực hiện hành động kia” (if-this-then-that) (IFTTT). Hợp đồng thông minh cho phép các giao dịch được thực hiện tự động mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba, tăng cường tính tự động hóa và giảm thiểu rủi ro.
Công nghệ chuỗi khối hoạt động như thế nào?
Trên thực tế, công nghệ chuỗi khối sẽ hoạt động theo trình tự sau:
1. Ghi lại giao dịch
Một giao dịch trên chuỗi khối đều thể hiện việc di chuyển của tài sản, bao gồm cả tài sản vật lý và kỹ thuật số, từ một bên này sang một bên khác trong mạng lưới chuỗi khối. Giao dịch được ghi lại dưới dạng một khối dữ liệu và chứa các thông tin chi tiết sau:
- Thông tin về những ai tham gia giao dịch.
- Các sự kiện và hành động đã diễn ra trong quá trình giao dịch.
- Thời gian giao dịch diễn ra.
- Địa điểm của giao dịch.
- Lý do diễn ra giao dịch.
- Số lượng và loại tài sản được trao đổi.
- Số lượng điều kiện tiên quyết đã được đáp ứng trong quá trình giao dịch.
2. Đạt được sự đồng thuận
Để giao dịch diễn ra, hầu hết những người tham gia trong mạng lưới chuỗi khối phân tán phải đồng thuận rằng các giao dịch được ghi lại là hợp lệ. Quy tắc thỏa thuận có thể khác nhau tùy thuộc vào loại mạng lưới, nhưng thường sẽ được thiết lập từ khi bắt đầu mạng lưới bắt đầu hoạt động.
3. Liên kết các khối
Khi những người tham gia đã đạt được sự đồng thuận, các giao dịch trên chuỗi khối sẽ được ghi vào một khối, tương tự như việc ghi thông tin vào một trang giấy trong cuốn sổ cái. Cùng với các giao dịch, một hàm băm mật mã cũng được thêm vào khối mới. Hàm băm này đóng vai trò như một liên kết giữa các khối với nhau. Nếu nội dung của khối bị thay đổi, dù là cố ý hay vô ý, giá trị băm sẽ thay đổi. Đây là cách giúp hệ thống phát hiện ra dữ liệu đã bị thay đổi.
Do đó, các khối và chuỗi khối được kết nối một cách an toàn và không thể chỉnh sửa. Mỗi khi thêm một khối mới, quá trình xác minh của khối trước đó sẽ được củng cố, từ đó, tăng cường sự bảo đảm cho toàn bộ chuỗi khối. Điều này có thể được hình dung như việc xếp chồng các khối gỗ để tạo thành một tòa tháp: bạn chỉ có thể thêm khối lên trên, và nếu bạn rút một khối từ giữa tháp thì toàn bộ cấu trúc sẽ bị sụp đổ.
4. Chia sẻ sổ cái
Cuối cùng, hệ thống sẽ phân phối bản sao mới nhất của sổ cái trung tâm cho toàn bộ những người tham gia.
Ví Blockchain là gì?
Ví Blockchain hay còn gọi là ví tiền điện tử, là một công cụ cho phép bạn lưu trữ, quản lý và giao dịch các loại tiền điện tử khác nhau. Ví Blockchain hoạt động dựa trên nền tảng công nghệ Blockchain, đảm bảo an toàn và minh bạch cho các giao dịch của bạn.
Hiện nay, có hai loại ví Blockchain chính:
- Ví nóng (hot wallet): Luôn kết nối với internet, cho phép truy cập và giao dịch nhanh chóng. Tuy nhiên, ví nóng có nguy cơ bị tấn công cao hơn.
- Ví lạnh (cold wallet): Không kết nối với internet, bảo mật cao hơn nhưng cũng khó truy cập và giao dịch hơn.
Nhìn chung, ví Blockchain có nhiều ưu điểm so với các phương thức lưu trữ tiền điện tử truyền thống như:
- An toàn: Dữ liệu được mã hóa và bảo vệ bởi mạng lưới máy tính, giúp cho việc truy cập và sửa đổi thông tin trở nên vô cùng khó khăn.
- Minh bạch: Mọi giao dịch đều được ghi lại công khai và có thể truy cập bởi bất kỳ ai.
- Hiệu quả: Loại bỏ sự cần thiết cho các bên trung gian, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các giao dịch.
- Dễ sử dụng: Nhiều ví Blockchain có giao diện đơn giản và dễ sử dụng, phù hợp với cả người mới bắt đầu.
Ứng dụng của Blockchain trong thực tế là gì?
Ngày nay, công nghệ Blockchain đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau nhờ vào khả năng bảo mật cao và tính minh bạch tuyệt đối. Các lĩnh vực nổi bật nhất đang áp dụng công nghệ này là:
- Tiền điện tử: Blockchain đã trở thành nền tảng cho các loại tiền điện tử như Bitcoin, cung cấp một hệ thống thanh toán kỹ thuật số an toàn và không cần trung gian cho người dùng trên toàn thế giới.
- Hợp đồng thông minh: Blockchain cho phép tạo và thực thi các hợp đồng tự động, minh bạch và không thể thay đổi, đặc biệt được ứng dụng trong các hệ thống tài chính lớn, tổ chức bất động sản và nhiều lĩnh vực khác.
- Quản lý chuỗi cung ứng: Blockchain giúp theo dõi và quản lý chuỗi cung ứng một cách chính xác và minh bạch, từ nguồn gốc sản phẩm đến quá trình phân phối. Các công ty hàng đầu thế giới như Walmart, Pfizer, AIG, Siemens và Unilever cũng đang thử nghiệm công nghệ này trong quá trình quản lý chuỗi cung ứng toàn cầu.
- Bảo mật dữ liệu và bảo vệ quyền riêng tư: Blockchain được sử dụng để lưu trữ và bảo vệ dữ liệu cá nhân, giúp ngăn chặn gian lận và tăng cường bảo mật thông tin.
- Y tế: Blockchain cũng có thể được áp dụng để lưu trữ và quản lý hồ sơ y tế, tạo điều kiện cho việc chia sẻ thông tin giữa các bên liên quan một cách an toàn và hiệu quả hơn.
Có thể thấy, công nghệ Blockchain không chỉ giới hạn trong lĩnh vực tài chính mà còn đang mở rộng ra nhiều ngành công nghiệp khác, tạo ra một cuộc cách mạng trong cách chúng ta quản lý và trao đổi thông tin ngày nay.
Hạn chế của công nghệ Blockchain
Mặc dù Blockchain đem lại nhiều tiềm năng đột phá, nhưng nó cũng gặp phải những hạn chế nhất định như:
- Chi phí công nghệ: Blockchain không phải là một công nghệ miễn phí. Mặc dù nó có thể giúp người dùng tiết kiệm chi phí giao dịch, nhưng nó lại đòi hỏi một lượng lớn năng lượng. Ví dụ, hệ thống xác minh giao dịch của mạng Bitcoin tiêu thụ một nguồn năng lượng đáng kể.
- Tốc độ và hiệu suất dữ liệu kém: Bitcoin là một ví dụ điển hình cho sự thiếu hiệu quả của Blockchain trong tốc độ xử lý giao dịch. Mạng Bitcoin chỉ có thể quản lý khoảng 3 giao dịch mỗi giây. Và trên thực tế, điều này là không đủ đáp ứng được nhu cầu của người dùng.
- Hoạt động bất hợp pháp: Công nghệ chuỗi khối cung cấp tính ẩn danh và không truy vết trong các giao dịch. Điều này dẫn đến việc nhiều tổ chức tội phạm đã sử dụng nó để thực hiện các hoạt động phi pháp như rửa tiền và buôn bán ma túy.
- Quy định: Hiện nay, vẫn còn rất nhiều quốc gia coi việc sở hữu và giao dịch tiền điện tử là bất hợp pháp. Mối lo ngại này ngày càng tăng lên khi nhiều tổ chức tội phạm tài chính tận dụng công nghệ Blockchain để thực hiện các hoạt động trái pháp luật.
Kết luận
Trên đây là toàn bộ thông tin về công nghệ Blockchain là gì. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ, Blockchain nổi lên như một trong những đột phá lớn trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là tài chính. Khả năng bảo mật cao, tính minh bạch tuyệt đối và ứng dụng đa dạng đã giúp Blockchain trở thành một công nghệ đầy hứa hẹn, có tiềm năng thay đổi cách chúng ta quản lý và trao đổi thông tin trong tương lai.
