Trong lĩnh vực tài chính, IPO đóng vai trò quan trọng trong việc biến các doanh nghiệp từ một công ty tư nhân thành một công ty được niêm yết trên thị trường tài chính như chứng khoán hoặc tiền điện tử. Đây cũng là một bước quan trọng trong quá trình phát triển kinh doanh của một tổ chức, mở ra cơ hội mới và mang lại nhiều lợi ích đối với cả công ty và nhà đầu tư. Vậy IPO là gì? Hãy cùng Kiến Thức Trader tìm hiểu ngay nhé!
IPO nghĩa là gì?
IPO là viết tắt của Initial Public Offering, là quá trình mà một công ty tư nhân lần đầu tiên bán cổ phiếu ra công chúng để huy động vốn. Trong quá trình này, công ty tư nhân sẽ niêm yết cổ phiếu của mình trên một sàn giao dịch chứng khoán để công chúng mua chúng.
Cả các công ty khởi nghiệp và các công ty đã hoạt động trong thị trường từ lâu có thể quyết định niêm yết cổ phiếu thông qua IPO. Mục đích chính của việc phát hành IPO thường là để huy động vốn thanh toán nợ, tài trợ cho các dự án phát triển, hoặc mục tiêu kinh doanh khác.
Thị trường IPO là gì?
Thị trường IPO là một thị trường quan trọng, nơi mà các nhà đầu tư có cơ hội tham gia vào các đợt phát hành cổ phiếu lần đầu của các tổ chức. Trên thị trường này, giá cổ phiếu thường được định giá tương đối thấp so với giá trị thực của chúng, do tính mới mẻ của việc niêm yết công khai và nhu cầu tìm kiếm cổ phiếu chất lượng. Điều này tạo điều kiện cho các nhà đầu tư mua vào cổ phiếu với giá hấp dẫn và sau đó chờ đợi để bán chốt lời khi giá cổ phiếu tăng lên.
Ngoài ra, thị trường IPO cũng mở ra cơ hội cho các nhà đầu tư trở thành cổ đông lớn của các tổ chức, giúp họ tham gia vào quản trị và quyết định chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này thường được thực hiện thông qua việc tham gia các sự kiện như đại hội cổ đông và việc biểu quyết về các quyết định quan trọng của doanh nghiệp.
Ngoài cổ phiếu, thị trường IPO cũng cho phép giao dịch sản phẩm chứng quyền, tạo ra sự đa dạng và linh hoạt trong các loại sản phẩm được niêm yết. Điều này mở ra cơ hội đầu tư đa dạng hơn và mang lại lợi ích cho cả tổ chức phát hành và nhà đầu tư.
Phân biệt IPO, ICO và IEO trong thị trường Crypto
Trong lĩnh vực tiền điện tử, các mô hình ICO và IEO đều là biến thể của mô hình IPO trong thị trường tài chính truyền thống. Mặc dù chúng có nhiều điểm tương đồng, nhưng vẫn tồn tại sự khác biệt lớn về các biện pháp quản lý, bảo mật, chiến lược tiếp thị và độ khó của quá trình triển khai.
1. IPO
Tất cả các công ty tư nhân mong muốn huy động vốn bằng cách phát hành cổ phiếu mới cho các nhà đầu tư đều phải trải qua quy trình phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Qua đó:
- Nhà đầu tư tư nhân có cơ hội nhận thu nhập từ các khoản đầu tư của họ.
- Công chúng có cơ hội đầu tư vào một mô hình kinh doanh đã được cấp phép.
- Các công ty tư nhân phải tuân thủ nhiều quy trình, quy định khác nhau và tuân thủ pháp luật.
2. ICO
ICO là quá trình phát hành đồng tiền kỹ thuật số lần đầu tiên, được xem là mô hình bán token phổ biến nhất trong lĩnh vực tiền điện tử, đặc biệt là vào giai đoạn khi thị trường tăng giá vào cuối năm 2017 và đầu năm 2018.
Sự bùng nổ của mô hình gọi vốn ICO bắt nguồn từ việc bỏ qua các yêu cầu về tính minh bạch mà mô hình gọi vốn IPO đặt ra. Do đó, các dự án và công ty đều có thể dễ dàng sử dụng mô hình ICO để thu hút các nhà đầu tư.
Các rào cản đối với ICO thường rất thấp. Các dự án chỉ cần thiết lập một trang web, cung cấp một ít thông tin về dự án và một hình thức gọi vốn. Mô hình ICO thiếu sự giám sát, thường mang tính ẩn danh và thiếu tính an toàn cho các nhà đầu tư.
Tuy nhiên, bản chất tự do của quá trình ICO phản ánh tinh thần chung của thị trường tiền điện tử, nơi mà mọi người cần phải tự chịu trách nhiệm hơn với số tiền của họ khi đầu tư.
3. IEO
Thay vì tự thực hiện mọi công việc như trong mô hình ICO, các dự án có thể dựa vào các sàn giao dịch tiền điện tử để huy động vốn thông qua mô hình là IEO. Uy tín của các sàn giao dịch có thể bị sụt giảm nghiêm trọng nếu họ hỗ trợ một dự án lừa đảo trong quá trình tổ chức IEO. Do đó, vì lợi ích tốt nhất của sàn, họ thường sẽ tiến hành quá trình đánh giá kỹ lưỡng trước khi tổ chức IEO.
Vì vậy, các IEO thường được xem là có tính an toàn cao hơn so với các dự án gọi vốn thông qua ICO. Đối với dự án, lợi ích của mô hình IEO là tính rõ ràng và minh bạch, vì họ có thể tiếp cận được cơ sở người dùng hiện có của sàn giao dịch cũng như các nguồn tài nguyên tiếp thị.
So với IPO, IEO mang lại tính đáng tin cậy, rõ ràng và minh bạch hơn, nhưng vẫn giữ lại một số đặc điểm của mô hình gọi vốn truyền thống.
Ưu điểm và nhược điểm của IPO là gì?
Sau khi tìm hiểu IPO là gì, điều mà các nhà đầu tư rất quan tâm là những ưu điểm và nhược điểm của hoạt động này.
1. Ưu điểm
Khả năng gây quỹ
Lợi thế đầu tiên của một đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng là về mặt tài chính. Số tiền thu được từ một đợt IPO cung cấp nhiều lợi ích cho việc nhiều công ty quyết định niêm yết cổ phiếu ra công chúng, ngay cả khi không xét đến các lợi ích khác. Điều này đặc biệt quan trọng khi xem xét các cơ hội đầu tư có sẵn do nguồn vốn mới.
Các quỹ thu được từ IPO có thể mang lại lợi ích cho công ty đang phát triển theo nhiều cách khác nhau. Các công ty có thể sử dụng vốn từ đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng để tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu và phát triển, thuê nhân viên mới, xây dựng cơ sở hạ tầng, giảm nợ, mua lại công nghệ mới hoặc thậm chí là để mua lại các công ty khác.
Cơ hội thoát vốn
Mọi công ty đều có những bên liên quan, những người đã đầu tư một lượng lớn thời gian, tiền bạc và nguồn lực vào hy vọng tạo ra một doanh nghiệp thành công. Những người sáng lập và nhà đầu tư này thường phải đầu tư nhiều năm mà không nhận được bất kỳ khoản thu nhập tài chính đáng kể nào từ các đóng góp của họ.
Việc chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng đại diện cho một cơ hội “thu hoạch” cho các bên liên quan. Qua đó, họ có thể thu được một số tiền lớn, hoặc ít nhất là rút lại một phần của vốn mà họ đã đầu tư vào công ty.
Tính công khai và đáng tin cậy
Nếu một công ty muốn tiếp tục phát triển, việc tăng cường tiếp xúc với khách hàng tiềm năng là cực kỳ quan trọng, đặc biệt là những người đã biết và tin tưởng vào sản phẩm của họ.
IPO có thể giúp các công ty trở nên phổ biến hơn. Các nhà phân tích trên toàn thế giới thường báo cáo về mỗi đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng để hỗ trợ khách hàng của họ trong việc đưa ra quyết định đầu tư.
Khi quyết định niêm yết cổ phiếu, các công ty không chỉ thu hút sự chú ý mạnh mẽ mà còn xây dựng sự tin cậy. Để hoàn thành một đợt chào bán, một công ty phải trải qua quá trình giám sát nghiêm ngặt để đảm bảo thông tin họ cung cấp là chính xác.
Sự giám sát cẩn thận này, cộng với xu hướng khi nhiều nhà đầu tư tin tưởng vào các công ty niêm yết công khai, có thể tăng cường uy tín cho công ty và các sản phẩm của họ.
2. Nhược điểm
Nhiều quy định
Khác với các công ty tư nhân, các công ty đại chúng phải tuân thủ yêu cầu nộp báo cáo tài chính hàng năm của họ cho Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC). Các báo cáo tài chính này phải tuân thủ các nguyên tắc kế toán được chấp nhận tại Hoa Kỳ và được kiểm toán bởi một công ty kiểm toán công đã được chứng nhận.
Các quy định của SEC không chỉ nghiêm ngặt, nặng nề mà còn đòi hỏi nhiều chi phí. Để báo cáo công khai tình hình tài chính của mình, công ty phải:
- Thiết lập các quy trình kiểm soát tài chính chặt chẽ hơn.
- Thuê nhân viên chuyên trách báo cáo tài chính và ủy ban kiểm toán, thực hiện các quy trình kiểm toán tài chính hàng quý và hàng năm.
- Thuê một công ty kiểm toán và hoàn thành nhiều nhiệm vụ liên quan khác.
Những công việc này đòi hỏi các công ty công khai phải tiêu tốn hàng triệu USD mỗi năm và đầu tư hàng nghìn giờ lao động.
Khả năng mất kiểm soát
Một nhược điểm lớn của IPO là rủi ro mất quyền kiểm soát của các nhà sáng lập đối với công ty của họ. Mặc dù có nhiều cách để đảm bảo rằng những người sáng lập vẫn giữ được quyền kiểm soát lớn trong công ty, nhưng khi công ty đã công khai, ban lãnh đạo phải duy trì sự hài lòng của công chúng, ngay cả khi các cổ đông không có quyền biểu quyết.
Phát hành cổ phiếu ra công chúng đồng nghĩa với việc công ty đã thu được một lượng tiền lớn từ các cổ đông đại chúng. Bởi vì cổ đông đã đầu tư một lượng lớn tiền vào công ty, họ mong đợi công ty hành động vì lợi ích của họ, ngay cả khi thực hiện những quyết định mà những người sáng lập không muốn.
Nếu cổ đông cảm thấy rằng công ty không hoạt động để tạo ra lợi nhuận cho họ, họ có thể áp đặt sự thay đổi trong ban lãnh đạo của công ty thông qua việc bầu cử hoặc áp đặt áp lực từ phía công chúng.
Chi phí giao dịch
IPOs thường đòi hỏi một số chi phí đáng kể. Bên cạnh các chi phí định kỳ của việc tuân thủ quy định pháp lý, việc thực hiện giao dịch IPO cũng phải chi trả một số khoản phí đắt đỏ.
Chi phí lớn nhất trong quá trình chào bán công khai là chi phí bảo lãnh phát hành, với tỷ lệ phí thường dao động từ 5% đến 7% của tổng số tiền thu được.
Ngoài phí bảo lãnh phát hành, các công ty cũng phải chi trả khoảng 1.5 triệu đến 2 triệu USD cho phí pháp lý, 1 triệu USD cho phí kiểm toán và 500 nghìn USD cho phí đăng ký và in ấn. Chi phí giao dịch có thể tăng lên nếu một công ty chọn thuê cố vấn tài chính hoặc các nhóm chuyên môn khác.
Quy trình IPO diễn ra như thế nào?
Quy trình IPO sẽ diễn ra qua 5 bước cơ bản như sau:
- Chọn ngân hàng đầu tư: Công ty phát hành chọn một ngân hàng đầu tư để tư vấn và cung cấp dịch vụ bảo lãnh phát hành. Các tiêu chí quan trọng trong việc chọn ngân hàng đầu tư bao gồm mức độ uy tín, khả năng nghiên cứu cao, kinh nghiệm và chuyên môn trong ngành, khả năng phân phối, và mối quan hệ trước đó với ngân hàng đầu tư.
- Chuẩn bị tài liệu: Người bảo lãnh phát hành (thường là ngân hàng đầu tư) sẽ chuẩn bị và soạn thảo các tài liệu theo yêu cầu của SEC, bao gồm thư cam kết, thư ý định, thỏa thuận bảo lãnh phát hành, tuyên bố đăng ký và tài liệu Red Herring.
- Bảo lãnh phát hành: Người bảo lãnh phát hành hoạt động như một nhà môi giới giữa công ty phát hành và công chúng đầu tư, giúp công ty phát hành bán số cổ phiếu ban đầu của mình.
- Nộp tài liệu và chờ phê duyệt: Công ty nộp các tài liệu cho SEC, chờ đợi sự phê duyệt để thông báo và tổ chức IPO.
- Tổ chức buổi Roadshow: Công ty tổ chức buổi Roadshow để trình bày về IPO của mình cho các nhà đầu tư tiềm năng. Việc thành công hay thất bại của các buổi Roadshow này đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định giá chào bán IPO.
Có nên đầu tư IPO crypto trong năm 2024?
Kể từ sau IPO của Coinbase (tháng 4 năm 2021), đã có một số công ty tiền điện tử khác lên sàn, tuy nhiên số lượng còn khá hạn chế. Hầu hết giá cổ phiếu của các công ty này cũng biến động mạnh, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giá tiền điện tử, tâm lý thị trường và triển vọng kinh doanh của công ty. Do đó, việc đầu tư cổ phiếu của các dự án tiền điện tử IPO vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro do thị trường thường rung lắc mạnh, thiếu thông tin và hành lang pháp lý chưa rõ ràng.
Nếu quyết định đầu tư vào IPO, nhà đầu tư nên nghiên cứu kỹ lưỡng thông tin về dự án, thị trường và các yếu tố rủi ro liên quan trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Kết luận
Tóm lại, IPO trong crypto là quá trình mà một dự án phát hành cổ phiếu của mình ra công chúng để huy động vốn, tương tự như mô hình IPO trong thị trường tài chính truyền thống. Nếu bạn có thắc mắc liên quan đến IPO là gì, hãy để lại bình luận phía bên dưới để Kiến Thức Trader hỗ trợ bạn nhé. Chúc các bạn đầu tư thành công
