Bitcoin là một loại tiền tệ kỹ thuật số phi tập trung được tạo ra vào năm 2009 bởi một người hoặc một nhóm người ẩn danh với tên gọi Satoshi Nakamoto. Khác với các loại tiền tệ truyền thống, Bitcoin hoạt động trên nền tảng công nghệ blockchain – một sổ cái phân tán và minh bạch – giúp các giao dịch được xác minh và ghi lại một cách công khai. Vậy Bitcoin là gì? Hãy cùng Kiến Thức Trader tìm hiểu ngay nhé!
Bitcoin là gì?
Bitcoin (BTC) là một loại tiền mã hóa được tạo ra vào năm 2009 bởi một người hoặc một nhóm lập trình viên ẩn danh dưới bí danh Satoshi Nakamoto. Đồng tiền ảo Bitcoin được thiết kế để hoạt động như một phương tiện thanh toán nằm ngoài sự kiểm soát của bất kỳ cá nhân, nhóm, hoặc tổ chức nào, từ đó loại bỏ sự cần thiết của bên thứ ba trong các giao dịch tài chính.
Bitcoin có nguồn cung giới hạn, với tổng cộng chỉ có 21 triệu BTC được tạo ra trong hệ thống.
Satoshi đã công bố “Bitcoin Whitepaper” vào năm 2008 và phát hành phiên bản đầu tiên của phần mềm Bitcoin vào năm 2009. Có rất nhiều đồn đoán về danh tính thực sự của Satoshi Nakamoto, nhưng các nhân vật được liên kết với cái tên này đều bị cộng đồng phủ nhận.
Satoshi Nakamoto từng tự nhận mình là một người đàn ông 37 tuổi sống tại Nhật Bản. Tuy nhiên, vì tiếng Anh của ông rất chuẩn và phần mềm Bitcoin không có dấu hiệu nào về ngôn ngữ Nhật Bản, nên nhiều người vẫn hoài nghi về nguồn gốc của ông. Vào khoảng giữa năm 2010, Nakamoto đã quyết định rời bỏ dự án, để lại “tuyệt phẩm” Bitcoin cho một số thành viên nổi bật trong cộng đồng. Gavin Andresen đã được Satoshi giao cho vai trò nhà phát triển chính.
Ước tính Nakamoto sở hữu gần 1 triệu Bitcoin, tương đương khoảng hơn 66 tỷ USD.
Ai là người kiểm soát Bitcoin?
Sau sự ra đi của Satoshi Nakamoto, Gavin Andresen đã trở thành một trong những nhân vật quan trọng, góp phần làm cho Bitcoin trở nên phổ biến. Andresen mong muốn Bitcoin tiếp tục tồn tại một cách tự chủ, bất kể anh có “bất đắc kỳ tử”.
Với nhiều người, giá trị cốt lõi của Bitcoin nằm ở tính độc lập khỏi thế giới chính trị, các hệ thống ngân hàng và các tập đoàn. Không ai có thể can thiệp vào giao dịch BTC, áp đặt phí giao dịch, hoặc chiếm đoạt tài sản của người khác. Hơn nữa, mọi thay đổi trong hệ thống Bitcoin đều được ghi chép một cách minh bạch qua mạng lưới blockchain – một cuốn sổ cái công khai phân tán.
Nhìn chung, Bitcoin không bị kiểm soát theo kiểu hệ thống, nhưng người dùng vẫn duy trì toàn quyền kiểm soát tài sản của chính họ. Điều này đồng nghĩa với việc dù không bị kiểm soát bởi một hệ thống tập trung, người dùng vẫn hoàn toàn kiểm soát được tài chính của bản thân.
Lịch sử hình thành và phát triển của đồng tiền Bitcoin
- Tên miền Bitcoin.org được đăng ký – 18/8/2008: Tên miền “Bitcoin.org” được đăng ký bởi một cá nhân ẩn danh sử dụng các dịch vụ bảo vệ quyền riêng tư. Mặc dù danh tính của người đăng ký vẫn chưa được xác định, nhiều người suy đoán đó có thể là Satoshi Nakamoto.
- Bitcoin Whitepaper được phát hành – 31/10/2008: Bitcoin Whitepaper có tiêu đề “Bitcoin: Hệ thống tiền mặt điện tử ngang hàng” được phát hành bởi Satoshi Nakamoto.
- Khối Bitcoin đầu tiên được khai thác – 3/1/2009: Satoshi Nakamoto đã khai thác khối đầu tiên của Bitcoin, được gọi là “Genesis Block” (Khối 0 hoặc Khối 1). Khối này chứa 50 Bitcoin đầu tiên được khai thác, đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới trong các giao dịch ngang hàng, phi tập trung.
- Giao dịch Bitcoin đầu tiên – 12/1/2009: Chỉ vài ngày sau khi mạng Bitcoin ra mắt, Satoshi Nakamoto đã gửi 10 Bitcoin cho Hal Finney, khẳng định việc Bitcoin sẽ sớm được sử dụng như một loại tiền tệ.
- Bitcoin Pizza Day – 22/5/2010: Giao dịch Bitcoin thương mại đầu tiên xảy ra khi Laszlo Hanyecz trả 10.000 Bitcoin cho hai chiếc bánh pizza của Papa John ở Jacksonville, Florida.
- Mt. Gox được thành lập – 18/7/2010: Lập trình viên Jed McCaleb đã thành lập Mt.Gox, ban đầu là nền tảng giao dịch thẻ bài ảo trong trò chơi Magic: The Gathering, trước khi chuyển đổi thành sàn giao dịch Bitcoin đầu tiên.
- Silk Road ra đời – 2/2011: Silk Road, một thị trường chợ đen trực tuyến, hoạt động được hai năm trước khi bị chính quyền liên bang đóng cửa vào năm 2013. Silk Road đóng vai trò quan trọng trong việc sớm áp dụng Bitcoin như một phương tiện trao đổi trong thế giới thực.
- Sàn giao dịch Mt. Gox bị hack – 20/6/2011: Mt. Gox, sàn giao dịch Bitcoin lớn nhất thế giới khi đó đã bị hack vào ngày 20 tháng 6 năm 2011. Điều này báo trước một loạt vấn đề dẫn đến sự sụp đổ của sàn giao dịch này.
- Bitcoin Halving lần đầu tiên – 28/11/2012: Sự kiện Bitcoin Halving đầu tiên đã diễn ra, phần thưởng khối giảm từ 50 Bitcoin xuống còn 25 Bitcoin.
- Bitcoin ATM đầu tiên – 2/5/2013: Máy Bitcoin ATM đầu tiên được lắp đặt tại Vancouver, Canada vào tháng 10 năm 2013, đánh dấu sự khởi đầu của một xu hướng toàn cầu.
- HODL Day – 18/12/2013: Ngày HODL bắt nguồn từ một bài đăng trên diễn đàn Bitcointalk.org có tiêu đề ‘TÔI ĐANG HODLING’, nơi người dùng giải thích ý định giữ lại Bitcoin của họ bất chấp giá giảm. HODL kể từ đó đã trở thành một thuật ngữ nổi tiếng đề cập đến việc nắm giữ tiền mã hóa bất chấp sự dao động giá ngắn hạn.
- Mt. Gox nộp đơn bảo hộ phá sản – 25/2/2014: Mt. Gox từng là sàn giao dịch Bitcoin lớn có trụ sở tại Tokyo đã nộp đơn bảo hộ phá sản với lý do bị tấn công và thất thoát 850.000 Bitcoin (khoảng 450 triệu USD tại thời điểm đó).
- Lightning Network Whitepaper được phát hành – 14/1/2016: Joseph Poon và Thaddeus Dryja đã phát hành Lightning Network whitepaper, đề xuất một giao thức ngoài chuỗi để xử lý các giao dịch nhanh hơn và có thể mở rộng trên Bitcoin blockchain.
- Bitcoin Cash Hard Fork – 1/8/2017: Hard fork Bitcoin Cash bắt nguồn từ tranh chấp của cộng đồng Bitcoin về tương lai của nó. Trong khi nhiều người chấp nhận soft fork Segregated Witness (SegWit), một nhóm miner và nhà phát triển đã chọn hard fork, khai sinh ra Bitcoin Cash (BCH) để tăng tốc độ giao dịch với mức phí thấp hơn.
- Bitcoin chính thức đạt mức vốn hoá 1 nghìn tỷ USD – 19/2/2021: Giá Bitcoin đạt 54.000 USD, đưa loại tiền mã hóa này lên mức vốn hóa 1 nghìn tỷ USD sau 13 năm kể từ khi ra đời.
- Bitcoin trở thành tiền tệ hợp pháp ở El Salvador – 7/9/2021: El Salvador trở thành quốc gia đầu tiên công nhận Bitcoin là đồng tiền hợp pháp cùng với đồng USD. Bitcoin hiện được chấp nhận bởi nhiều doanh nghiệp tại El Salvador.
- Giao thức Ordinals được khởi chạy – 21/1/2023: Nhà phát triển Casey Rodarmor đã giới thiệu giao thức Ordinals trên Bitcoin. Ordinals thu hút sự chú ý với việc giới thiệu inscription, cho phép người dùng đính kèm nội dung và dữ liệu vào satoshi và ghi trực tiếp vào Bitcoin blockchain thông qua các giao dịch.
- Tiêu chuẩn BRC-20 được ra mắt – 8/3/2023: Một người dùng Twitter với username @Domo đã giới thiệu tiêu chuẩn token thử nghiệm mang tên “BRC-20”. Sự ra đời của BRC-20 đã tạo ra thêm nhiều ứng dụng cho Bitcoin blockchain.
Cách hoạt động của Bitcoin là gì?
Bitcoin cơ bản sẽ hoạt động dựa trên công nghệ blockchain, một hệ thống phân tán và công khai. Mỗi giao dịch Bitcoin được gắn kết vào một khối và các khối này được kết nối với nhau để tạo thành chuỗi khối. Mạng Bitcoin bao gồm hàng nghìn nút (node) trên toàn cầu, chịu trách nhiệm xác nhận và ghi lại các giao dịch.
Khi một giao dịch Bitcoin được tạo, nó được phát sóng ra mạng và chờ xác nhận từ các nút trong hệ thống. Các nút này kiểm tra tính hợp lệ của giao dịch, bao gồm xác thực nguồn gốc của Bitcoin và kiểm tra chữ ký điện tử. Sau khi giao dịch được xác nhận, nó sẽ được đóng gói vào một khối mới (block) và được thêm vào chuỗi khối (blockchain).
Quá trình xác nhận và ghi lại các giao dịch được thực hiện bởi các thợ đào Bitcoin (Bitcoin miners). Những người này sử dụng công suất tính toán của máy tính để giải quyết các bài toán số học phức tạp, được gọi là “bài toán khai thác” (mining). Thợ đào thành công sẽ được thưởng một số lượng Bitcoin nhất định và khối mới sẽ được thêm vào blockchain.
Cơ chế này đảm bảo tính toàn vẹn và độ tin cậy của hệ thống Bitcoin. Việc sử dụng blockchain giúp ngăn chặn gian lận và thay đổi lịch sử giao dịch, vì một khi một khối đã được thêm vào blockchain, thì nó gần như không thể thay đổi.
Đơn vị đo lường của Bitcoin là gì?
Satoshi là đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin, được đặt theo tên của Satoshi Nakamoto, người sáng lập giao thức blockchain và tiền mã hóa Bitcoin.
1 BTC = 100.000.000 satoshi
Đặc điểm của Bitcoin là gì?
Bitcoin cũng giống như tất cả các loại tiền tệ pháp định như USD, Euro, VND, là một phương tiện trao đổi giá trị. Tuy nhiên, điều tạo nên sự khác biệt của Bitcoin nằm ở các yếu tố sau:
1. Tính phi tập trung
Trong thị trường tài chính truyền thống (Centralized Finance), các loại tiền pháp định bị kiểm soát bởi các tổ chức như Ngân hàng Trung ương hoặc Chính phủ.
Tuy nhiên, Bitcoin thì không. Thay vào đó, để các giao dịch được thực hiện và xác thực, chúng cần sự đồng thuận của nhiều nút (node) tham gia vào mạng lưới Bitcoin.
Các nút (node) trong mạng lưới được kiểm soát bởi các cá nhân hoặc tổ chức khác nhau (gọi là thợ đào) và họ nằm ở khắp nơi trên thế giới. Khi hơn 50% số node trong mạng lưới chấp nhận một giao dịch, tạo ra sự đồng thuận chung, thì giao dịch đó sẽ thành công.
Dựa vào hình trên, bạn có thể thấy mạng Bitcoin không bị kiểm soát bởi bất kỳ thực thể nào một cách quá mức. Tổ chức mạnh nhất là Foundry USA cũng chỉ nắm 22% thị phần Hashrate.
Vì vậy, Bitcoin được xem là blockchain phi tập trung, không thể bị tấn công một cách dễ dàng.
2. Tính bảo mật
Trên lý thuyết, việc hack mạng lưới Bitcoin để đảo ngược giao dịch hoặc thực hiện các hành vi xấu để trục lợi là có thể, nhưng trên thực tế thì khó có ai có thể thành công vì Bitcoin có hệ thống bảo mật rất cao.
Tính bảo mật của Bitcoin được đảm bảo bởi hai yếu tố chính:
- Tính phi tập trung: Để xâm nhập mạng Bitcoin, kẻ tấn công cần kiểm soát được ít nhất 51% Hashrate của mạng vào thời điểm đó. Tuy nhiên, điều này gần như là không thể bởi vì chi phí để sở hữu sức mạnh tính toán đó sẽ rất lớn. Theo ước tính, chi phí để tấn công Bitcoin trong một giờ là hơn 700,000 USD mà chưa tính các rủi ro khác. Việc này là không thể thực hiện vì đòi hỏi một cơ sở hạ tầng tính toán vô cùng mạnh mẽ và đầu tư kinh phí lớn.
- Thuật toán SHA-256: Đây là thuật toán băm bảo mật được sử dụng trong Bitcoin để tạo ra các hàm băm không thể đảo ngược. Theo tính toán của các chuyên gia từ Đại học Sussex, để một máy tính lượng tử có thể phá vỡ Bitcoin trong một tiếng thì cần đến 317 triệu qubit. Hiện tại, máy tính lượng tử mạnh nhất chỉ có khoảng 127 qubit. Điều này làm cho việc tấn công Bitcoin bằng máy tính lượng tử là không thực tế trong tương lai gần.
Do đó, khi đã thực hiện một giao dịch trên Bitcoin và thông tin đã được ghi vào mạng lưới, không ai có thể thay đổi hay chỉnh sửa thông tin đó được. Điều này giúp đảm bảo tính toàn vẹn và xác thực của các giao dịch trong hệ thống Bitcoin.
3. Tính minh bạch
Đối với đồng USD và các loại tiền tệ pháp định khác, thông tin về số lượng tiền được phát hành không phải lúc nào cũng có sẵn và cũng không phải ai cũng có thể kiểm tra hoặc xác minh được. Thông tin này thường chỉ được công bố thông qua các cơ quan chính phủ và có thể không được công khai hoàn toàn. Việc này có thể dẫn đến các sai lệch về tính toàn vẹn của tiền giấy sau khi được phát hành và lưu thông trong nền kinh tế.
Tuy nhiên, đối với Bitcoin, mọi thông tin về giao dịch và số lượng Bitcoin tồn tại được ghi nhận trên sổ cái của blockchain. Blockchain là một công nghệ phân tán mà bất kỳ ai cũng có thể truy cập và đọc dữ liệu của mạng lưới. Bất kỳ ai cũng có thể trở thành một thợ đào và tham gia vào quá trình xác nhận và lưu trữ các giao dịch trên blockchain. Điều này đảm bảo tính minh bạch và khả năng kiểm tra lại các giao dịch Bitcoin một cách dễ dàng cho bất kỳ ai trong mạng lưới.
4. Phí giao dịch thấp
So với chi phí chuyển tiền quốc tế thông qua các tổ chức như ngân hàng, chi phí giao dịch Bitcoin thường thấp hơn đáng kể.
Ưu điểm của blockchain là trong thực tế, phí giao dịch Bitcoin được tính theo số lần giao dịch thay vì theo tỷ lệ phần trăm số tiền gửi như các ngân hàng.
Ví dụ: khi gửi 10,000 USD ra nước ngoài, các ngân hàng thường tính phí khoảng 100 USD hoặc nhiều hơn, và đôi khi cần thời gian cho thủ tục giấy tờ.
Trong khi đó, đối với Bitcoin, mức phí giao dịch thường chỉ khoảng 1 USD mỗi giao dịch với thời gian chờ khoảng một tiếng đồng hồ. Điều này làm giảm đáng kể chi phí và thời gian cần thiết cho các giao dịch quốc tế so với các phương pháp truyền thống.
5. Tính hữu hạn và khó khai khác
Hai đặc tính quan trọng giúp Bitcoin được xem như là “Vàng kỹ thuật số” là tính hiếm có và tính khó khăn trong quá trình khai thác.
Giống như Vàng là tài nguyên hữu hạn trên Trái Đất, Bitcoin cũng là một tài sản có nguồn cung có hạn trên blockchain. Điều này có nghĩa là chỉ có tối đa 21 triệu Bitcoin được tạo ra, và không thể có nhiều hơn. Sự hạn chế này giúp Bitcoin tránh được vấn đề lạm phát trong tài chính.
Một đặc điểm quan trọng khác là tính khó khăn ngày càng tăng trong quá trình khai thác Bitcoin. Để đào được Bitcoin, các thợ đào (hay còn gọi là miners) phải sử dụng các máy tính có sức mạnh tính toán cao và liên tục nâng cấp để đối phó với mức độ khó của mạng lưới Bitcoin được đo bằng đơn vị Hashrate. Điều này đảm bảo rằng việc tạo ra Bitcoin là một quy trình công bằng và bảo đảm tính bền vững của mạng lưới.
Những đặc tính này cùng nhau tạo nên giá trị và tính hấp dẫn đặc biệt của Bitcoin như một loại tài sản kỹ thuật số có giới hạn và được bảo vệ bởi một mạng lưới an toàn.
Nhược điểm
5 đặc trưng mà Kiến Thức Trader vừa đề cập cũng chính là những ưu điểm nổi bật của Bitcoin, giúp đồng tiền ảo này tồn tại và phát triển đến ngày nay. Tuy nhiên, BTC cũng có những nhược điểm nhất định như: