White paper là một thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực đầu tư tiền điện tử. Dựa vào đó, các traders có thể xác định tiềm năng ban đầu của một dự án và quyết định có nên đầu tư hay không. Vậy White paper là gì? Hãy cùng Kiến Thức Trader tìm hiểu nhé!
White paper là gì?
White paper (hay còn được gọi là sách trắng) là một tài liệu cung cấp thông tin được phát hành bởi cơ quan chức năng có uy tín và thẩm quyền trong một lĩnh vực nhất định. Chức năng chính của white paper là cung cấp các thông tin quảng bá và nhấn mạnh các đặc tính, tính năng của một giải pháp, sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể.
Trong lĩnh vực marketing và kinh doanh, sách trắng thường được sử dụng như một công cụ để thuyết phục và thu hút các khách hàng tiềm năng. Đặc biệt trong lĩnh vực tiền điện tử, white paper là một bản tóm tắt chi tiết về dự án ICO (Initial Coin Offering) của một công ty hoặc nhóm, bao gồm công nghệ, mục đích và các chi tiết quan trọng khác liên quan đến dự án.
Thông qua sách trắng, các nhà đầu tư có thể thu thập các thông tin quan trọng như nguồn gốc của dự án, các đặc điểm kỹ thuật và mục đích của tiền điện tử đó. Đây là một tài liệu quan trọng và cần thiết mà các dự án tiền điện tử cần có để giới thiệu và làm rõ về dự án của họ. Sách trắng giúp đánh giá tính khả thi và tiềm năng của dự án, đồng thời cũng là một công cụ hữu ích giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về khoản đầu tư của mình.
Những nội dung có trong White paper là gì?
White paper trong lĩnh vực tiền điện tử thường bao gồm các mục sau:
- Giới thiệu dự án: Phần này trình bày vấn đề mà dự án nhắm đến và giải pháp mà nó cung cấp. Bao gồm các thông tin chi tiết về sản phẩm, và phân tích thị trường để xác định nhu cầu và sự phù hợp của sản phẩm đối với thị trường.
- Mô tả kỹ thuật: Đây là phần quan trọng nhất của white paper, giúp người đọc hiểu rõ về cơ chế hoạt động của dự án. Bao gồm các thông tin về công nghệ cốt lõi, các thành phần, tính năng và vai trò của chúng trong việc giải quyết vấn đề ban đầu.
- Tokenomics: Phần này cung cấp thông tin về token của dự án, bao gồm blockchain mà nó được phát hành, tổng cung, các trường hợp sử dụng (use case), lịch trình phân phối và kế hoạch mở bán (nếu có).
- Lộ trình phát triển (Roadmap): Phần này đưa ra kế hoạch phát triển trong tương lai của dự án, bao gồm các sự kiện quan trọng như ra mắt sản phẩm hoặc tính năng mới, phát hành token và các giai đoạn phát triển tiếp theo.
- Đội ngũ phát triển và cố vấn: Phần này giới thiệu về những người sáng lập, các thành viên trong đội ngũ phát triển và cố vấn của dự án. Thông tin này quan trọng để đánh giá khả năng chuyên môn, kinh nghiệm và năng lực của đội ngũ trong việc thực hiện dự án.
Mỗi dự án có thể có cấu trúc white paper khác nhau tùy thuộc vào mục đích và chiến lược của họ. Các thông tin được cung cấp trong white paper có thể thay đổi theo thời gian để phù hợp với xu hướng thị trường và phản hồi từ cộng đồng người dùng.
Ví dụ: dự án Origin Protocol ban đầu tập trung vào thương mại điện tử, nhưng sau đó chuyển đổi thành nền tảng NFT để phù hợp với xu hướng mới nhất của thị trường.
Ví dụ về white paper
Có một số white paper nổi tiếng mà bạn có thể tham khảo, như white paper của Bitcoin và white paper của Ethereum – hai dự án thành công nhất trên thị trường tiền điện tử hiện nay. White paper của Bitcoin được xuất bản vào năm 2008 bởi tác giả ẩn danh Satoshi Nakamoto. Nó không chỉ là một “sách trắng” theo nghĩa truyền thống mà còn được coi là một bài báo học thuật.
Trong khi đó, white paper của Ethereum có sự khác biệt khi được cập nhật và chỉnh sửa liên tục. Do đó, nó đã chuyển từ dạng sách trắng sang một tài liệu hướng dẫn và tài liệu kỹ thuật tham khảo.
Ngoài hai dự án này, nhà đầu tư cũng có thể tìm hiểu thêm qua các white paper của các dự án khác như Quoine, DigixDAO để có thêm kiến thức trước khi lựa chọn các dự án tiềm năng để đầu tư.
Các chức năng của White paper là gì?
White paper là một tài liệu kỹ thuật không thể thiếu đối với bất kỳ dự án crypto nào khi ra đời. Các chức năng cơ bản của white paper bao gồm:
- Lưu trữ thông tin dự án chính xác: White paper giữ vai trò như một hồ sơ gốc, lưu giữ bản thảo ban đầu của dự án. Thông tin được cung cấp trên các website thường không chính xác như white paper do tổ chức hoặc doanh nghiệp phát hành. Nó cung cấp một cơ sở minh bạch và đầy đủ về các thay đổi, điều chỉnh và sửa đổi liên quan đến dự án crypto, hỗ trợ nhà đầu tư trong quá trình tham khảo.
- Gọi vốn và thu hút đầu tư: Trong lĩnh vực ICO, white paper đóng vai trò quan trọng trong việc gọi vốn và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư trên thị trường tiền điện tử. Thông tin chi tiết trong white paper sẽ giúp nhà đầu tư hiểu rõ về sản phẩm mà họ đang đầu tư vào, giúp tăng cường niềm tin và củng cố quyết định đầu tư của họ.
So sánh White paper và Lite paper
Lite paper (hay còn được gọi là lightpaper) là một tài liệu chính thức chứa thông tin chi tiết về token và dự án, nhưng được xem là phiên bản rút gọn của white paper. Lite paper có bản chất tương tự như white paper với các thông tin cơ bản về dự án và token. Tuy nhiên, cách trình bày và giải thích của litepaper được thiết kế đơn giản hơn, ngắn gọn hơn so với whitepaper.
Trong lite paper, trọng tâm được đặt nhiều hơn vào các tính năng chính và giải pháp cho các vấn đề, lợi ích của token mà không đi sâu vào các khía cạnh kỹ thuật như white paper. Thông tin về dự án trong lite paper thường được minh họa bằng cách “nhẹ nhàng”, dễ hiểu hơn cho người đọc.
Litepaper phục vụ cho nhiều đối tượng hơn, trong khi white paper thường thu hút những nhà đầu tư và nhà phát triển quan tâm đến nghiên cứu chi tiết về dự án. Không có quy định nào bắt buộc dự án phải có white paper hoặc lite paper. Một số dự án có thể cung cấp cả hai loại tài liệu, trong khi số khác chỉ có một trong hai.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của White paper là gì?
1. Đối với dự án
White paper đóng vai trò vô cùng quan trọng trong các dự án tiền điện tử bởi nó không chỉ thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư giữa một thị trường có quá nhiều lựa chọn, mà còn giúp nhà đầu tư hình dung rõ ràng về dự án, đặc biệt là khi dự án chưa có sản phẩm cụ thể.
White paper là công cụ đắc lực để gây quỹ phát triển, cung cấp thông tin chi tiết và hữu ích giúp nhà đầu tư đánh giá, tin tưởng vào dự án. Điều này giúp tạo ra nhiều cơ hội phát triển và nâng cao khả năng cạnh tranh với các đối thủ.
Ngoài ra, white paper cũng đóng vai trò là một công cụ thông báo quan trọng về thời gian ra mắt, phát hành, và các mốc sự kiện quan trọng liên quan đến dự án tới cộng đồng nhà đầu tư. Nó không chỉ là kênh truyền thông và quảng cáo cho sản phẩm, mà còn là một tài liệu chiến lược giúp thu hút và duy trì sự quan tâm của các nhà đầu tư trong suốt quá trình phát triển dự án.
2. Đối với nhà đầu tư
White paper đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với nhà đầu tư tiền điện tử bởi nó cung cấp thông tin dự án một cách chi tiết và có hệ thống. Nhờ vào white paper, nhà đầu tư có thể tổng hợp được tất cả các dữ liệu cần thiết và có cái nhìn tổng quan hơn về sản phẩm crypto đang được đề xuất. Điều này giúp họ đánh giá được lợi ích, tiềm năng cũng như nhận thức được các rủi ro tiềm ẩn của dự án này.
Ngoài ra, white paper cho phép nhà đầu tư phân biệt rõ ràng và nhận diện được cơ chế hoạt động của đồng tiền ảo đó có thực sự mang lại lợi ích và hiệu quả như mong đợi hay không. Đây là một tài liệu quan trọng không thể thiếu mà mọi nhà đầu tư tiền điện tử nên đọc và nghiên cứu kỹ trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Như vậy, white paper không chỉ là nguồn thông tin quan trọng mà còn là công cụ hỗ trợ để nhà đầu tư có thể đưa ra các quyết định thông minh.
Cách đọc white paper để lựa chọn dự án đầu tư tiềm năng
Sau khi đã hiểu white paper là gì, điều mà các nhà đầu tư quan tâm nhất đó là làm thế nào để lựa chọn dự án đầu tư tiềm năng. Dưới đây là các phần mà bạn nên chú ý trong white paper để chọn dự án phù hợp:
1. Tác giả và thời gian viết white paper
Thị trường tiền điện tử luôn biến động không ngừng, vì vậy luôn xuất hiện nhiều phiên bản white paper mới được cập nhật. Bạn nên truy cập trực tiếp vào website của từng dự án để theo dõi thông tin mới nhất, hoặc có thể tìm đọc tại whitepaper.io.
Khi đọc white paper, có một số điều bạn cần lưu ý như mục đích của dự án có đang đuổi kịp các đối thủ cạnh tranh hay không, có sự thay đổi gì về đội ngũ phát triển dự án không, và liệu tác giả viết whitepaper mới có phải là người đã viết bản white paper trước đó hay không,…
Các thay đổi này có thể dẫn đến sự thay đổi trong lộ trình phát triển của dự án. Những bất đồng quan điểm, tranh chấp giữa đội ngũ phát triển có thể là một trong những dấu hiệu xấu cho dự án đó.
2. Dự án được phát triển ở đâu và đối tác là ai?
Để tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, white paper sẽ thường liệt kê rõ ràng về nơi dự án được phát triển và các đối tác liên quan. Nếu một dự án được triển khai tại một quốc gia có thái độ “khó khăn” đối với tiền điện tử và có các quy định pháp lý phức tạp, như Mỹ, thì việc phát hành có thể gặp nhiều khó khăn. Dù dự án có lộ trình thực hiện thành công theo roadmap nhưng nếu vướng vào các vấn đề pháp lý thì điều này có thể gây ra nhiều trở ngại.
Một yếu tố quan trọng thứ hai là đối tác của dự án. Một dự án có các đối tác lớn thường có khả năng phát triển bền vững hơn. Những đối tác lớn thường là các công ty hàng đầu, có uy tín và vốn lớn trên thị trường quốc tế.
Để đánh giá tiềm năng của các dự án tiền điện tử, bạn có thể xem xét lý lịch của đội ngũ tư vấn dự án. Ví dụ, dự án Theta (THETA) được tư vấn bởi Steve Chen, người đồng sáng lập Youtube. Theta cũng hợp tác với Google (công ty mẹ của Youtube) để thành lập Theta Lab. Đồng coin THETA đã có gia tăng giá lên đến 200 lần trong giai đoạn từ 2020 đến 2021, một phần là do sự hợp tác với các đối tác mạnh mẽ này.
3. Mục đích sử dụng
Để đánh giá tính tiềm năng của một dự án, nhà đầu tư cần tập trung vào mục đích của dự án. Mục đích này là giải quyết vấn đề gì, và liệu dự án có cải tiến hơn các dự án trước đó không? Đây là những yếu tố quan trọng mà các nhà đầu tư quan tâm trước khi quyết định đầu tư. Các thông tin này thường được tìm thấy ngay ở phần đầu của sách trắng.
Nếu một white paper giới thiệu rõ ràng về mục đích sử dụng của dự án, và mục đích này mang tính hữu dụng trong cuộc sống hàng ngày, thì dự án có tiềm năng rất lớn. Ngoài ra, điều quan trọng là bạn cần kiểm tra xem dự án được xây dựng từ đầu hay dựa trên các phiên bản khác và chỉ thay đổi một vài tính năng. Điều này giúp đánh giá rõ ràng về sự đổi mới và tính độc đáo của dự án.
4. Tokenomic
Đội ngũ phát triển dự án thường tính toán cẩn thận để thiết kế số lượng token phù hợp với cơ chế hoạt động của dự án. Lượng cung của token có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố sau:
- Tình trạng lạm phát: Khi số lượng token quá nhiều, giá trị của token có thể giảm đi.
- Phân bổ token: Số lượng token được phân bổ cho đội ngũ phát triển và các nhà đầu tư lớn có thể ảnh hưởng đến giá trị khi token được phát hành ra thị trường.
- Thời gian khóa token trong thời gian ICO: Độ dài thời gian mà token bị khóa trong ICO có thể ảnh hưởng đến giá của token sau khi được niêm yết trên thị trường.
Lượng cầu của token có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố sau:
- Phần thưởng từ việc staking: Các phần thưởng khi tham gia staking, phí giao dịch và các lợi ích khác có thể làm cho các nhà đầu tư quan tâm đến việc mua và giữ token.
- Ứng dụng dApps: Các ứng dụng phi tập trung (dApps) sử dụng token cho việc vận hành và thanh toán có thể tạo ra nhu cầu sử dụng token.
Việc đọc kỹ white paper sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những ứng dụng cụ thể mà đội ngũ phát triển dự án dự định triển khai sử dụng token. Nếu dự án được thực hiện đúng kế hoạch, nhu cầu sử dụng token có thể tăng cao, dẫn đến sự tăng giá của token. Ví dụ như token gốc của Decentraland (MANA), sau khi quyết định sử dụng để giao dịch trên marketplace đã tăng giá lên đến 500 lần từ năm 2020.
5. Roadmap
Mục đích của Roadmap là phác thảo kế hoạch phát triển của dự án, bao gồm các sự kiện tiếp theo sẽ diễn ra, các vấn đề sẽ được giải quyết, nhiệm vụ đã hoàn thành và thời điểm token sẽ được chào bán. Roadmap thường kéo dài vài năm và chia thành nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn có các cột mốc sự kiện cụ thể.
Nhà đầu tư cần đọc roadmap để đánh giá xem dự án có đang tiến hành theo kế hoạch hay không. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải dự án nào có roadmap cũng là dự án tiềm năng. Đôi khi, một số dự án chỉ liệt kê roadmap mà không thực hiện được do vấn đề pháp lý hay các rủi ro khác.
Độ chi tiết và sự cụ thể của các mốc sự kiện trong roadmap càng cao thì càng tốt để nhà đầu tư có thể đánh giá rõ ràng về tiến độ phát triển của dự án.
Kết luận
Qua bài viết White paper là gì, có thể thấy việc đọc và đánh giá white paper cẩn thận sẽ giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện hơn về một dự án tiền điện tử, từ đó họ có thể đưa ra quyết định đầu tư hợp lý và giảm thiểu rủi ro. Tuy nhiên, việc lựa chọn dự án nào để đầu tư còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như vị thế của thị trường, cơ cấu tokenomics và đội ngũ phát triển.
