Khái niệm về Layer 3 trong hệ sinh thái blockchain đang thu hút sự quan tâm ngày càng nhiều từ cộng đồng tiền điện tử nhờ vào vai trò quan trọng trong việc cải thiện hiệu suất và mở rộng khả năng của các ứng dụng phi tập trung (dApps). Vậy Layer 3 là gì? Đây có phải giải pháp khả thi cho blockchain trilemma? Hãy cùng Kiến Thức Trader tìm hiểu ngay nhé!
Layer 3 là gì?
Layer 3 là ý tưởng về một blockchain được xây dựng và phát triển trên Layer 2, với mục đích tăng khả năng mở rộng và tính phi tập trung cho cả Layer 2 và Layer 1, từ đó giúp tạo ra một mạng lưới hoàn thiện tam giác “blockchain trilemma”.
Cụ thể hơn, Layer 3 là những blockchain tập trung vào các hoạt động nhất định, giảm tải cho Layer 2 và giúp Layer 2 tiếp tục mở rộng. Các hoạt động của blockchain Layer 3 có thể bao gồm việc điều chỉnh quyền riêng tư (privacy), lưu trữ dữ liệu (data storage)…
Mối liên hệ giữa Layer 1, Layer 2 và Layer 3
Layer 1 là những blockchain nền tảng, nơi các khối (block) và giao dịch được tạo, xác thực và hoàn thiện. Tuy nhiên, tất cả các Layer 1 trong thị trường crypto đều gặp phải thách thức blockchain trilemma, khi một blockchain Layer 1 không thể hội tụ đủ ba yếu tố: phi tập trung, khả năng mở rộng và độ bảo mật cao.
Ngay cả mạng lưới Bitcoin và Ethereum cũng không thể thoát khỏi vấn đề blockchain trilemma, khi cả hai chỉ sở hữu yếu tố bảo mật cao và phi tập trung nhưng lại thiếu tính mở rộng. Ngoài ra, Solana chỉ có tính mở rộng cao nhưng chưa cân bằng được khía cạnh phi tập trung và bảo mật.
Do đó, Layer 2 ra đời nhằm giải quyết và hoàn thiện khía cạnh mở rộng của một số mạng lưới. Giải pháp Layer 2 giúp các Layer 1 như Ethereum và Bitcoin tăng tốc độ giao dịch, giảm phí gas và tăng tính tiện lợi cho người dùng.
Hiện nay, một số giải pháp Layer 2 tiêu biểu bao gồm Arbitrum và Optimism với công nghệ Optimistic Rollup; Starknet và zkSync Era với công nghệ Zk Rollup.
Ngoài ra, một số blockchain Layer 2 giúp các nhà phát triển xây dựng các mạng lưới nằm trên và tập trung vào hoạt động cụ thể, dẫn đến sự ra đời của Layer 3.
Layer 3 là những blockchain với tính tương tác cao, tập trung vào một mục đích cụ thể, từ đó tối ưu hóa công việc của Layer 2. Đồng thời, Layer 3 cũng thừa hưởng khả năng bảo mật từ Layer 1, tương tự như Layer 2.
Người dùng có thể thấy trong mô hình hai layer, Layer 2 chịu trách nhiệm xử lý nhiều hoạt động trong giao dịch. Layer 3 ra đời để mở rộng mạng lưới Layer 2 thông qua việc giảm tải bớt công việc của Layer 2.
So sánh 3 layer trong blockchain
Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa Layer 1, Layer 2 và Layer 3, các bạn có thể tham khảo bảng so sánh dưới đây:
| Tiêu chí | Layer 1 | Layer 2 | Layer 3 |
| Chức năng | Bảo mật và là mạng lưới chính cho giao dịch | Hỗ trợ xác thức giao dịch, giảm phí gas cho layer 1 | Tập trung vào một số hoạt động của layer 1 và layer 2 |
| Phí giao dịch | Cao | Thấp | Thấp và tuỳ thuộc vào ứng dụng của layer 3 |
| Khả năng mở rộng | Thấp | Cao | Rất cao |
Blockchain Layer 3 hoạt động như thế nào?
Layer 3 hoạt động tương tự như Layer 2, được xây dựng trên các blockchain Layer 2 để đảm bảo tính bảo mật. Một hợp đồng thông minh theo dõi trạng thái của Layer 3 sẽ tồn tại trên chuỗi Layer 2 được kết nối.
Đối với các blockchain Layer 3 sử dụng bằng chứng hợp lệ (zk-proof), sẽ có một hợp đồng thông minh riêng biệt trên chuỗi Layer 2 để xác minh tính hợp lệ của các bằng chứng giao dịch do Layer 3 gửi lên. Ngoài ra, một cầu nối sẽ kết nối Layer 3 với Layer 2, tạo điều kiện chuyển tiền điện tử và token giữa hai blockchain.
Như vậy, blockchain Layer 3 sẽ tận dụng sức mạnh của cả Layer 1 và Layer 2 để giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng và chi phí giao dịch. Layer 3 hoạt động trên nền tảng Layer 2 để thừa hưởng tính an toàn, đồng thời cải thiện tốc độ và giảm phí giao dịch so với Layer 1.
Các ứng dụng nổi bật của Layer 3
Blockchain Layer 3 đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng công nghệ blockchain, đáp ứng các nhu cầu phức tạp và đặc thù của từng ứng dụng. Cụ thể, Layer 3 cung cấp nhiều chức năng chuyên biệt, phục vụ cho các trường hợp sử dụng đa dạng như:
- Game Blockchain: Hỗ trợ các giao dịch khối lượng lớn và giao dịch nhỏ (microtransactions), nâng cao trải nghiệm chơi game, đảm bảo quá trình diễn ra trong game mượt mà và tiết kiệm chi phí.
- Ứng dụng tài chính phi tập trung (DeFi): Cung cấp các tùy chỉnh về quyền riêng tư và chức năng – điều cần thiết cho giao dịch thời gian thực và xử lý các giao dịch khối lượng lớn.
- Giải pháp tương tác chuỗi chéo: Cho phép tương tác liền mạch giữa các nền tảng blockchain khác nhau, giúp việc chuyển tài sản và trao đổi dữ liệu hiệu quả hơn.
- Chú trọng vào bảo mật ứng dụng: Hỗ trợ các cơ chế cho giao dịch và hợp đồng riêng tư, phù hợp với các ứng dụng đòi hỏi tính bảo mật và an toàn cao.
- Mạng blockchain tùy chỉnh: Cho phép nhà phát triển tạo ra các mạng blockchain riêng với các tính năng cụ thể như cơ chế đồng thuận độc đáo hoặc mô hình quản trị riêng, đáp ứng chính xác các yêu cầu của dự án.
Sự đa dạng của các trường hợp sử dụng này nhấn mạnh vai trò của Layer 3 trong việc thúc đẩy khả năng của công nghệ blockchain, giúp đáp ứng các nhu cầu phức tạp và riêng biệt của từng ứng dụng.
Thách thức của Layer 3 là gì?
Theo Vitalik Buterin, khái niệm về Layer 3 chưa rõ ràng vì một blockchain không thể xây dựng trên một blockchain khác với cùng cấu trúc. Ông chỉ ra rằng việc ràng buộc về tính sẵn có của dữ liệu (data availability) sẽ khiến các giao dịch cần thực hiện ở Layer 3 bị trì trệ.
Data availability đề cập đến tính sẵn có của dữ liệu, đảm bảo rằng tất cả các node có khả năng truy cập và tải xuống dữ liệu trên Rollup khi cần thiết.
Vitalik cũng cho rằng tính mở rộng và khả năng tương tác của các Layer 2 hiện tại đã khá tốt nếu so với mô hình lý thuyết của Layer 3. Phí giao dịch giữa các Layer 2 cũng được tối ưu, giúp cho việc giao dịch tài sản giữa các Layer 2 như Arbitrum và Optimism rẻ hơn theo lý thuyết của Layer 3.
Ông đề xuất rằng nếu cả 3 Layer thực hiện các tác vụ khác nhau, blockchain sẽ có hiệu năng và hiệu suất tốt hơn nhiều. Tuy nhiên, điều này đi ngược với định nghĩa Layer của Vitalik, khi một Layer cần hội tụ đủ ba yếu tố: mở rộng mạng lưới, có cơ chế xác thực giao dịch riêng và không phụ thuộc vào Layer 1, thừa hưởng khả năng bảo mật của Layer 1.
Vì vậy, Vitalik Buterin cho rằng định nghĩa về các Layer cần rõ ràng hơn để người dùng và cộng đồng có thể dễ dàng hiểu và chấp nhận, tránh nhầm lẫn Layer 3 với các chức năng khác trong mạng lưới như ERC-4337 hay Solidity.
TOP 5 dự án Layer 3 tiềm năng nhất
Sau khi tìm hiểu các đặc trưng cơ bản của blockchain Layer 3, hãy cùng Kiến Thức Trader tìm hiểu các đồng coin Layer 3 hàng đầu nhé!
1. Orbs
Orbs là một blockchain Layer 3 hoạt động phối hợp với các giao thức Layer 1 và Layer 2 hiện có, tập trung giải quyết vấn đề về khả năng mở rộng mà blockchain Ethereum đang gặp phải. Theo trang web chính thức, Orbs coi Layer 3 của họ là một nền tảng “Thực thi nâng cao”, giúp các nhà phát triển xây dựng hợp đồng thông minh trên một “đám mây phi tập trung không cần máy chủ” (decentralized serverless cloud).
Hiện tại, Orbs tích hợp với nhiều giao thức Layer 1 và Layer 2 phổ biến như Ethereum, BNB Chain, Avalanche, Polygon,…. Bằng cách tận dụng sức mạnh của kiến trúc đa lớp, Orbs mang đến giải pháp mở rộng hiệu quả, giúp các nhà phát triển xây dựng dApp trên nền tảng Ethereum một cách nhanh chóng và linh hoạt.
2. Arbitrum Orbit
Arbitrum Orbit là giải pháp Layer 3 được phát triển trên nền tảng Arbitrum Nitro, nhằm giảm thiểu chi phí giao dịch và nâng cao khả năng mở rộng cho hệ sinh thái Arbitrum. Tương tự như Hyperchains, Orbit hiện đang trong giai đoạn phát triển và chưa ra mắt mainnet.
Với những ưu điểm nổi bật, Arbitrum Orbit được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ đắc lực cho các nhà phát triển xây dựng dApp hiệu quả và mở rộng hệ sinh thái Arbitrum. Dự án hứa hẹn mang đến cho người dùng trải nghiệm blockchain mượt mà, nhanh chóng và tiết kiệm, góp phần thúc đẩy sự phát triển và áp dụng rộng rãi công nghệ blockchain.
3. Hyperchains
zkSync Hyperchain là sản phẩm Layer 3 được phát triển bởi đội ngũ zkSync, những người đã tạo nên hệ sinh thái Layer 2 zkSync Era vang danh. Theo thông tin từ dự án, Hyperchain là mạng lưới các chuỗi khối (blockchain) được liên kết với nhau và sử dụng chung zkEVM (Máy ảo Ethereum có hỗ trợ zk-Rollup), nhằm mục tiêu tăng tốc độ xử lý giao dịch cho zkSync Era và Ethereum.
Hiện tại, zkSync Hyperchain đang trong giai đoạn thử nghiệm (testnet) với mạng lưới đầu tiên mang tên Pathfinder. Tuy nhiên, đội ngũ dự án vẫn chưa tiết lộ nhiều thông tin chi tiết về Layer 3 này.
Với tiềm năng to lớn, zkSync Hyperchain được kỳ vọng sẽ trở thành mảnh ghép quan trọng trong hệ sinh thái zkSync, góp phần thúc đẩy sự phát triển và áp dụng rộng rãi công nghệ blockchain. Dự án hứa hẹn mang đến giải pháp mở rộng hiệu quả, an toàn và linh hoạt cho các dApp trên zkSync Era và Ethereum, mở ra cánh cửa cho những ứng dụng đa dạng của blockchain trong tương lai.
4. Xai
Trong lĩnh vực tiền điện tử Layer 3 vốn còn khá mới mẻ, Xai nổi bật lên như một nền tảng hàng đầu, đặc biệt là trong mảng game. Được phát triển dựa trên công nghệ Arbitrum, Xai nhắm mục tiêu vào lĩnh vực game, giúp người chơi sở hữu và giao dịch các vật phẩm trong game một cách liền mạch mà không cần đến ví điện tử truyền thống.
Điểm độc đáo của Xai là sự kết hợp giữa khả năng mở rộng của Arbitrum Layer 2 và tính bảo mật của Ethereum Layer 1, mang đến một mạng lưới chuyên biệt và hiệu quả được tối ưu hóa cho các nhu cầu chơi game. Nền tảng này cho phép thực hiện giao dịch không tốn phí gas và tương tác ví đơn giản, giúp Xai trở thành một nền tảng cải tiến đáng chú ý trong lĩnh vực game blockchain.
5. Aavegotchi
Theo thông tin từ Foresight News, Aavegotchi – trò chơi phi tập trung (DeFi) được xây dựng trên nền tảng Aave – sẽ chính thức ra mắt Gotchichain, một giải pháp Layer 3 Rollup hoàn toàn mới vào năm 2024. Gotchichain được kỳ vọng sẽ mang đến những cải tiến vượt bậc về tốc độ giao dịch, khả năng mở rộng và hiệu quả chi phí cho hệ sinh thái Aavegotchi.
Gotchichain là bước tiến quan trọng trong hành trình phát triển của Aavegotchi, khẳng định cam kết của dự án trong việc mang đến trải nghiệm game blockchain tốt nhất cho người dùng. Với những ưu điểm vượt trội, Gotchichain được dự đoán sẽ thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái Aavegotchi và thu hút một lượng lớn người chơi mới tham gia vào thế giới ảo đầy tiềm năng này.
Kết luận
Trên đây là toàn bộ thông tin về Layer 3 là gì trong công nghệ blockchain. Đây là một bước tiến quan trọng để giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng và tính bảo mật mà Layer 1 và Layer 2 đang phải đối mặt. Với sự phát triển không ngừng, Layer 3 hứa hẹn sẽ tiếp tục mang đến những cải tiến vượt bậc cho nền tảng blockchain, mở ra những cơ hội mới cho nhà phát triển và người dùng trên toàn thế giới.
